Donderdag 17 maart 2016

Voorzitter,

De VVD is erg tevreden dat we vandaag spreken over verbetervoorstellen voor de hybride markt van de Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten WGA, want dit is het voorstel waar ik drie jaar geleden bij het eerste overleg uit deze kabinetsperiode om heb gevraagd. Een gelijk speelveld.

Voorzitter,

Lekker gemaakt door de lage instappremies van het UWV  stapten vele werkgevers de laatste jaren over van een private verzekering naar het UWV. Maar als ze eenmaal één arbeidsongeschikte werknemer hadden, verdubbelde soms de premie en konden ze geen kant meer op. Ze waren locked-in. Een private verzekeraar wilde de schadelast van de inmiddels arbeidsongeschikte werknemer niet verzekeren. Immers, een brandend huis kun je niet verzekeren. Als de werkgever toch een private verzekering wilde, moesten de toekomstige uitkeringslasten cash worden afgerekend bij de verzekeraar. Dit kostte per arbeidsongeschikte werknemer al snel meer dan een ton in een keer. En dat bovenop de jaarlijkse premie. Dit  konden de meeste werkgevers niet aan. Gelukkig komen we met dit wetsvoorstel af van dit locked-in syndroom, voorzitter. Een verbetering die de VVD al sinds 2013 bepleit.

Het publieke omslagstelsel krijgt iets meer trekken van het private stelsel dat met kapitaaldekkende premies wordt gefinancierd. Als een werkgever wil overstappen naar een private verzekeraar, kan hij zijn schadelast aan arbeidsongeschikte werknemers achterlaten bij de publieke verzekering.

Voorzitter,

Het idee achter het hybride stelsel is dat private verzekeraars en het publieke UWV met elkaar concurreren om een verzekering van de werkgever en zo de werkgeverslasten laten dalen. Helaas heeft het stelsel deze verwachtingen niet waar gemaakt, omdat het tot nu toe slecht functioneert. Private verzekeraars hebben 1,6 miljard verlies geleden in de laatste tien jaar.

Het was eerst onduidelijk welk risico verzekeraars liepen. Om marktaandeel te kopen boden ze te lage premies om de toekomstige schadelast te dekken. Ook konden ze de schadelast veel minder beïnvloeden dan ze vooraf hadden verwacht. Er was in de WGA een veel grotere instroom dan verwacht en vrijwel geen uitstroom. Verzekeraars werden geconfronteerd met naheffingen van het UWV. Re-integratie-inspanningen waren niet optimaal en leidden ook niet tot lagere uitkeringen, omdat het UWV nauwelijks  herbeoordeelde.

Met een mooie, zogenaamde rentehobbel opslag op de premie probeerde het UWV de private markt te simuleren. Het idee was dat de private en publieke premie zo langzaam naar elkaar zouden toegroeien. Maar feitelijk dreven ze uiteen, en daar heeft het UWV dan ook 1,5 miljard euro op verdiend. Voorzitter, dit is eindelijk eens een structurele verbetering van het stelsel, de bevordering van het gelijk speelveld tussen de private en publieke verzekering in de WGA waar de VVD warm voorstander van is. Met deze wetswijziging en het gewijzigd beleid van het UWV om mensen met een herstelprognose te volgen en sneller te herbeoordelen, zal de uitstroom ook op gang komen. Dan is het aan verzekeraars om met preventie en re-integratiebeleid te laten zien wat ze waard zijn. Zodat mensen sneller aan het werk komen na een tijd van arbeidsongeschiktheid.

Voorzitter,

Als een werkgever die een private verzekering heeft afgesloten, een eigenrisicodrager, failliet gaat, gaan de verantwoordelijkheid en uitvoering van de re-integratie over naar het UWV. De minister zegt dat dit logisch is, want verzekering bij het UWV is de default-optie. Die redenering gaat wat de VVD betreft niet op. Dat zou alleen zo zijn, als het UWV ook de lasten zou overnemen. Maar de verzekeraar blijft betalen voor de lopende uitkering. Als er één ding is wat we uit het falende systeem van de laatste tien jaar hebben geleerd is dat je de partij die betaalt ook de kans moet geven om de schadelast te beheersen. Dus dan zou je de verzekeraar, als belanghebbende, de re-integratie moeten laten uitvoeren. De VVD wil dit gewoon geregeld zien.

Voorzitter,

De VVD heeft er al vaker voor gepleit, laatstelijk bij de behandeling van mijn initiatiefnota Activering uit Arbeidsongeschiktheid: We zijn er voorstander van als de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten IVA voor nieuwe gevallen onder het hybride stelsel wordt gebracht.

Er wordt nu bij de initiële WIA beoordeling bepaalt of iemand duurzaam of niet duurzaam arbeidsongeschikt is en daarmee ook of iemand onder het hybride stelsel of publieke stelsel valt. Een werkgever die ervoor kiest om zich niet via het UWV te verzekeren is dus voor zijn volledig en duurzaam arbeidsongeschikte werknemers toch aan het UWV gebonden. Hierdoor worden binnen één bedrijf, de uitkeringen van sommige werknemers via collectieve premies betaalt, terwijl de uitkeringen van andere werknemers gefinancierd worden uit individuele premies. Dit maakt het systeem extra complex en kan ertoe leiden dat werkgevers en het UWV beide de kosten op elkaar proberen af te wentelen.

En de IVA is heel goed privaat verzekerbaar. Het uitkeringsniveau tussen iemand met een WGA 80/100 en een IVA verschilt 5% minimumloon, dus dat is door een verzekeraar ook goed te dekken.

Voorzitter, de VVD lijkt het daarom een goed idee om de IVA onder het hybride stelsel te brengen en vindt het jammer dat dit in dit wetsvoorstel ontbreekt. Wat is de reden daarvan?

Voorzitter,

Wat verwacht de minister dat de interactie is van dit wetsvoorstel met het risicodragend maken van de arbeidsongeschiktheidslasten van de flexwerkers?

Wat is de schadelast bij het UWV van de vangnetters?

Stel nu, in het voor de overheid worst-case-scenario, dat alle

verzekerden bij het UWV per 2018 in één keer het publieke stelsel zouden verlaten, is de schadelast dan groter dan de 1,5 miljard euro aan staartlastvermogen? En zo ja, wat gebeurt er in dat geval? Hoe wordt die klap opgevangen door het UWV?

Tenslotte Voorzitter,

We krijgen brieven van werkgevers, die voor 1 juli 2015 overgestapt zijn naar het UWV en denken dat ze nu tot 2018 vastzitten bij het UWV. Er is natuurlijk lopende het proces een en ander veranderd in de overgangsregeling. De kernvraag hierbij is of voor alle UWV verzekerden nu de minimum termijn van drie jaar geldt dat je bij het UWV verzekerd moet blijven? Kan de minister voor deze werkgevers helderheid bieden wat de gevolgen zijn van de overgangsregeling? Voor werkgevers die voor juli 2015 bij het UWV verzekerd zijn en voor de werkgevers die na juli 2015 zijn overgestapt zijn naar het UWV?