Door Ingrid Weel – 20/08/15

Ongeveer 150.000 arbeidsongeschikten in Nederland ontvangen ten onrechte een uitkering. Dat stelt Novag, de vakbond van verzekeringsartsen die werken voor uitkeringsinstantie UWV. De belangrijkste oorzaak is een groot gebrek aan herkeuringen. De meeste arbeidsongeschikten zien jarenlang geen verzekeringsarts nadat ze (deels) zijn afgekeurd. Terwijl velen in die tijd herstellen. De Nederlandse vereniging van verzekeringsartsen NVVG onderschrijft dit.

Het UWV voert dit jaar 32.000 herbeoordelingen uit. “Veel te weinig”, zegt Wim van Pelt, verzekeringsarts en Novag-voorzitter. “Zo kan het gebeuren dat iemand die onder het mes moet, daarna revalideert en een half jaar later weer arbeidsfit is, tien jaar een uitkering krijgt.” Uit ervaring van verzekeringsartsen weet hij dat zeker een vijfde van de arbeidsongeschikten weer kan werken.

In totaal krijgen ruim 800.000 mensen in de een of andere vorm een uitkering voor arbeidsongeschiktheid. De meesten zitten in de WAO. Door een enorme toename aan uitkeringen dreigde die onbeheersbaar te worden en is in 2004 de wet aangepast. Er kwam een nieuwe indeling: voor mensen die tijdelijk niet kunnen werken de ‘werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten’ (WGA), en voor de ‘echte’ arbeidsongeschikten de IVA, de inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten.

De verwachting was dat zo’n 14 procent van alle aanvragen de WGA-uitkering zou ontvangen op basis van het feit dat ze tijdelijk helemaal niet meer kunnen werken. Maar meer dan de helft van de nieuwe arbeidsongeschikten mankeert tijdelijk zó veel dat ze voor enige tijd voor meer dan 80 procent worden afgekeurd. Elk jaar komen er 15.000 van deze ’tijdelijke’ WGA-uitkeringen bij.

Onderzoeksbureau Ape deed in opdracht van het ministerie van sociale zaken onderzoek naar deze grote groep. Wie zijn die mensen die geen IVA ontvangen maar ook niet meer de arbeidsmarkt op komen? Ape stelt vast dat 58 procent van de volledig afgekeurden in de WGA op korte of lange termijn een gunstige herstelprognose heeft. En dat 28 procent volledig herstelt. Toch gaan zij zelden weer aan het werk.

“Zodra je in de WGA komt, kom je er niet meer uit”, zegt VVD-Kamerlid Anoushka Schut-Welkzijn. “De WGA is een eindstation, terwijl het een tussenstation moet zijn.”

Zij kaartte dit al twee jaar geleden aan, maar kreeg weinig gehoor bij andere politieke partijen en bij de minister van sociale zaken. Op 28 september wordt nu echter een initiatiefnota van Schut-Welkzijn over een periodieke herkeuring in de Tweede Kamer behandeld.

De verzekeringsartsen omarmen het herkeuringsvoorstel. En dan met name voor de groep in de WGA die voor 80 procent of meer is afgekeurd. Zij vragen hier al langer om bij zowel het UWV als het ministerie, maar tevergeefs. De Novag verwacht dat zonder verandering het aantal arbeidsongeschikten voor de zoveelste keer ongewenste hoogten bereikt.

Pierre Koning, bijzonder hoogleraar arbeidsmarkt en sociale zekerheid aan de Universiteit van Amsterdam en topambtenaar op Sociale Zaken, ziet het probleem ook. Op het digitale economenplatform MeJudice zegt hij: ‘Het was de opzet om tijdelijk volledig arbeidsongeschikten terug te laten komen op de arbeidsmarkt. Dat gebeurt niet, ook al herstellen ze misschien. Om dat op te lossen, moeten we meer herkeuren.’

Lees hier om het hele artikel.