Voorzitter,

Ik dank de minister voor de vele brieven en rapporten over handhaving.

Ik heb vier punten:

De fraudewet, het werk van de inspectie, de handhaving door gemeenten en het effect van de wet Waadi voor zelfstandigen. De fraudewet van Henk Kamp die per 2013 is ingegaan, heeft het mogelijk gemaakt fraude en recidive harder aan te pakken. De VVD heeft zich daar altijd hard voor gemaakt en vindt dit een positieve ontwikkeling. Zowel kleine als grote fraude is diefstal.

In dat kader heb ik nog een aantal vragen:

Heeft de minister nu alle instrumenten om fraude effectief te kunnen bestrijden? Om dat zelf te kunnen beoordelen vraag ik me af welk bedrag aan fraude nog open staat? Wat is de ontwikkeling hiervan in de laatste vijf jaar? Wat is de incassoratio aan opgelegde boetes? En hoe vaak is er sprake van recidive ?

Inspectie

Dit voorjaar heb ik het genoegen gehad een dag mee te lopen met de Inspectie SZW. Mijn indruk is dat de Inspectie de samenvoeging en reorganisatie heeft aangepakt om het toezicht, de opsporing en bestuursrechtelijke handhaving te versterken.  Het aantal medewerkers en budget is met ongeveer 10% terug gebracht, maar de output is verbeterd. Het aantal inspecties is gedaald, maar het aantal handhavingsinterventies is gestegen. Het is mooi te zien dat de Inspectie met minder geld en minder mensen effectiever is geworden door een betere risicoanalyse. Het kan dus wel.

Mijn indruk was dat er een cultuur open is en mensen vragen om feedback om zichzelf te verbeteren. Ook was het opvallend dat zowel in de bestuurskamer door de directie als tijdens een inspectiebezoek door de uitvoerende medewerkers met één mond werd gesproken, ieder met hun eigen verantwoordelijkheden. Heldere communicatie is van belang in eenduidige handhaving. Dat heb ik gezien en daar wil ik de Inspectie ook een compliment voor maken.

In het rapport “Over Signaal, Sanctie en Incasso” geeft de Inspectie een beeld van de uitvoeringspraktijk van de handhaving van informatie die uitkeringsontvangers moeten verstrekken. De Inspectie komt tot de conclusie dat het UWV en de SVB dit naar behoren doen, maar gemeenten niet altijd. Ze zouden strenger en beter moeten handhaven. Slechts 30% van de gemeenten legt een maatregel op bij overtreding van een inlichtingenplicht. De VVD vindt dat het niet voldoen aan de informatieplicht, hard moet worden bestraft. Je moet bijvoorbeeld opgeven wat al je bezittingen zijn, in binnen- en buitenland, bijstand moet alleen worden verstrekt als je echt geen inkomsten meer hebt en niet op eigen benen kunt staan. De wet moet door gemeenten worden gehandhaafd.

Daarnaast moeten gemeenten sneller duidelijkheid bieden aan de overtreders. Als mensen minder lang onterecht een uitkering krijgen, dan hoeven ze ook minder terug te betalen. De aflossingscapaciteit van mensen moet ook beter worden benut door gemeenten.

De wet is pas net ingegaan, dus de cultuur bij gemeenten moet wellicht in sommige gevallen nog om.  Ik vraag de minister om de handhavingspraktijk bij gemeenten scherp  te blijven monitoren en de kamer hierover te berichten, zodat we weten of we het komende jaar hierin verbetering zien.

Op 1 juli 2012 is de wet Waadi aangepast. Die heeft als doel om malafide uitzendbureaus in kaart te brengen en misstanden te voorkomen. De VVD fractie ondersteunt dit doel. Hoeveel uitzendbureaus gaan herhaaldelijk over de schreef? Mijn collega Azmani heeft hier bij motie ook al eens aandacht voor gevraagd. Hoeveel van die uitzendbureaus worden dan  vervolgens gesloten?

De vraag voor de VVD fractie is of deze wet zijn doel niet voorbijschiet als het gaat om zelfstandigen. Als zij een klus niet aankunnen en hier anderen op individuele basis voor inzetten, moeten ze zich hiervoor vooraf registreren, anders gaan ze tegen de Wet in. Als de zzp-er aangeeft dat het om collegiale inlening gaat, mag er een 10% opslag zitten op de facturering. Het wordt mensen zo wel erg moeilijk gemaakt om collega’s in te zetten. Zij hebben zelf de eindverantwoordelijkheid  voor de klus, ze hebben die geacquireerd en lopen het risico als er niet geleverd wordt door de collega of collega’s. Waarop is de 10% maximale opslag eigenlijk gebaseerd?

Het lijkt erop dat de minister er met het Platform Zelfstandige Ondernemers niet is uitgekomen. De minister heeft overwogen om de doelgroep van bedrijven te beperken, maar dat is niet gedaan. Kan de registratieplicht eigenlijk wel worden gehandhaafd en welk onrecht wordt hiermee bestreden als het om zelfstandigen gaat.

De VVD fractie is van mening dat uitbuiting van werknemers door malafide uitzendbureaus moet worden bestreden. Individuele zzp-ers moeten wel hun eigen werk kunnen blijven uitvoeren en zo nodig collega’s kunnen inzetten. We moeten ervoor zorgen dat hun werk niet het zwarte circuit in verdwijnt door overbodige regelgeving die we niet kunnen handhaven. Kan de minister beschrijven hoe het contact met de zelfstandig ondernemers is verlopen en hoe de minister aan hun bezwaren tegemoet gaat komen?